The X-Files

Του Ηλία Χαντζάκου

Το ξεκίνημα | Η επιτυχία | Το μέλλον | Βιβλιογραφία


I want to believe
Το ξεκίνημα

20th Century Fox Τα X-Files αρχίζουν να προβάλλονται στις ΗΠΑ το φθινόπωρο του 1993 από το τηλεοπτικό δίκτυο της Fox. Πνευματικό δημιούργημα του Chris Carter, που ως εκείνη την εποχή ασχολείτο με τηλεοπτικές παραγωγές της Disney, η σειρά παίρνει την έγκριση της Fox με αρκετή δυσπιστία ως προς τις πιθανότητες επιτυχίας της και τη σκοπιμότητα χρηματοδότησής της. Σαφώς χαμηλού προϋπολογισμού για τα αμερικανικά δεδομένα, και στο μικρότερο από τα τέσσερα μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα, η σειρά δεν προϊδεάζει ούτε τους πιο αισιόδοξους συντελεστές της για αυτό που πρόκειται να ακολουθήσει: Από τα πρώτα κιόλας επεισόδια, υπερβαίνει κάθε προσδοκία, δημιουργώντας εντύπωση με την ποιότητά της, και προσλαμβάνοντας cult χαρακτήρα. Εβδομάδα με την εβδομάδα, μήνα με το μήνα, αποκτά όλο και φανατικότερο κοινό. Ο πρώτος κύκλος κλείνει με ένα επεισόδιο-σταθμό ("The Erlenmeyer Flask"), και η αγωνία για τη νέα σεζόν κορυφώνεται.
Antenna Τι συμβαίνει στο μεταξύ στη χώρα μας; Μετά τους πρώτους επιτυχείς μήνες στη βόρεια Αμερική, τα νέα αρχίζουν σιγά-σιγά φθάνουν στα αυτιά των ελλήνων sci-fi freaks, αλλά σχεδόν κανείς δεν μπορεί να φανταστεί την προβολή της σειράς στο άμεσο μέλλον. Και τότε συμβαίνει το ανέλπιστο: Το φθινόπωρο του 1994, ένα μόλις χρόνο μετά την αμερικανική πρεμιέρα, ο ΑΝΤ-1 TV αγοράζει τα δικαιώματα προβολής για την Ελλάδα! Το όνειρο της σχεδόν ταυτόχρονης με τις ΗΠΑ προβολής αξιόλογου προγράμματος φαντάζει περισσότερο από ποτέ αληθινό. Η σειρά ονομάζεται "Ανεξερεύνητες Υποθέσεις", και ανακοινώνεται με ένα αρκετά υποβλητικό τρέιλερ, που καταφέρνει να ξεχωρίζει μέσα στο συρμό διαφημιστικών για το νέο πρόγραμμα του σταθμού. Προγραμματίζεται για κάθε Δευτέρα, μετά τα μεσάνυχτα, αλλά λόγω των γνωστών ασυνεπειών στην τήρηση του προγράμματος, συνήθως ξεκινά πολύ αργότερα. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την απροθυμία του σταθμού να συνεχίσει την προώθηση της σειράς, καθιστά αδύνατη την παρακολούθησή της, αν και οι κριτικές που αποσπά είναι καλές. Η αποτυχία δεν εκπλήσσει κανέναν...
Fox Τη δεύτερη χρονιά στις ΗΠΑ, η σειρά απογειώνεται. Το «γενικό» κοινό της αυξάνεται, οι συζητήσεις πληθαίνουν, τα πρώτα εξώφυλλα σε περιοδικά τυπώνονται, στο Internet τα κανάλια IRC και τα newsgroups για τη σειρά σφύζουν από ζωή, τα πρώτα ερασιτεχνικά sites αφοσιωμένων οπαδών κάνουν την on-line εμφάνισή τους. Ο όρος X-phile αποκτά πλήρη υπόσταση.
Star Channel Και ενώ αυτά συμβαίνουν στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού (αλλά και στην υπόλοιπη υδρόγειο), η Ελλάδα αδυνατεί να παρακολουθήσει τις εξελίξεις: Μετά την αποτυχία του Antenna, και για περισσότερο από ένα χρόνο, κανένα ελληνικό κανάλι δεν εκδηλώνει ενδιαφέρον για τη σειρά. Τελικά, το Μάιο του 1996, το Star Channel αγοράζει τα δικαιώματα προβολής της σειράς, προς μεγάλη ικανοποίηση των «πρώτων» ελλήνων φανατικών της. Διαφημίζει έντονα με τρέιλερ την έναρξή της, και η πρεμιέρα γίνεται τη Δευτέρα 3 Ιουνίου, στις 9 το βράδυ. Το Star προβάλλει από την αρχή τα επεισόδια του πρώτου κύκλου, που είχε μεταδώσει και ο Antenna, και διατηρεί την αμερικανική σειρά προβολής. Στις 11 Νοεμβρίου 1996 ολοκληρώνεται ο πρώτος κύκλος, και στις 25 Νοεμβρίου 1996 ξεκινά η μετάδοση του δεύτερου κύκλου. (Ο τρίτος κύκλος ξεκίνησε στις 2 Ιουνίου 1997. Η μετάδοσή του διακόπηκε -λόγω καλοκαιριού- στις 28 Ιουλίου 1997, και ξανάρχισε την 1η Σεπτεμβρίου).

The truth is out there

Η επιτυχία

Ποιοι είναι, όμως οι λόγοι αυτής της τρομακτικής (κυριολεκτικά :-) επιτυχίας; Το ερώτημα δε διεκδικεί δάφνες πρωτοτυπίας, καθώς για την απάντησή του έχουν αφιερωθεί σελίδες επί σελίδων σε έντυπα και ηλεκτρονικά άρθρα -ακόμα και ολόκληρα βιβλία- και η απόπειρα ολοκληρωμένης απάντησης ξεπερνά το σκοπό αυτού του άρθρου. Ως εκ τούτου, θα περιοριστούμε σε απλή παράθεση των δεδομένων, και στη διατύπωση κάποιων σκέψεων για τους λόγους τις επιτυχίας.

Ένας πολύ γενικός λόγος, είναι η αλλαγή του αιώνα, που για τις γενεές μας συνδυάζεται με την αλλαγή της χιλιετίας. Συνεπεία της τρομερής προόδου στις επιστήμες και την τεχνολογία κατά τις τελευταίες δεκαετίες, το ανθρώπινο γένος έχει πλέον κατανοήσει ότι δε βρίσκεται στο κέντρο του σύμπαντος, και δείχνει λίγο-πολύ έτοιμο να αποδεχτεί το γεγονός ότι δεν είναι μόνο του. Μία σειρά με αντίστοιχη θεματολογία, βρίσκει πρόσφορο έδαφος να αναπτυχθεί. Αυτό, όμως, μόνο του δεν αρκεί, αν θυμηθούμε το παράδειγμα του (θεματικώς παρόμοιου, αλλά τηλεοπτικώς αποτυχημένου) Twin Peaks.

Chris Carter

Χρειάζονται περισσότερα. Και πολλά από αυτά παρέχει ο δημιουργός της σειράς, ο Chris Carter. Δύσκολα πιστεύει κανείς ότι ο γαλήνιος, σαραντάρης σήμερα, Καλιφορνέζος σέρφερ (και πρώην συντάκτης περιοδικού αντίστοιχης θεματολογίας), αποτελεί τον πνευματικό πατέρα μίας σειράς μυστηρίου. Και όμως, τα X-Files ήρθαν όχι αυτοστιγμεί, αλλά μετά από πνευματικές διεργασίες ετών στο μυαλό του Carter, και οι απόψεις του για το τι ήθελε (και τελικά κατάφερε) να κάνει, ήταν ξεκάθαρες: «Από την αρχή, ο στόχος των X-Files ήταν να κατατρομάξουν τον κόσμο, [...] και παραμένει ο ίδιος μέχρι και σήμερα». Παρόλα αυτά, ο Carter γνώριζε εξαρχής πολύ καλά πόσο μπορεί να προχωρήσει, ποιο είναι το όριο μεταξύ φόβου και φρικαλεότητας. «Αυτό ακριβώς είναι X-File - ό,τι δε βλέπεις, ό,τι φαντάζεσαι. Να εννοείς κάτι πολύ, πολύ σκοτεινό, αλλά να μην το δείχνεις. Υπάρχουν άπειροι τρόποι αναπαράστασης ενός θανάτου, ή βίαιου φόνου. Όμως, πιο τρομακτική από τον ίδιο το θάνατο, είναι η προσδοκία του θανάτου», λέει, απαντώντας έμμεσα σε όσους θα επιθυμούσαν να βλέπουν περισσότερες σκηνές τρόμου στα X-Files. Είναι προφανές ότι συνειδητά ο Carter επέλεξε για τη σειρά του τη σκοτεινή, film noir προσέγγιση (αλλά και αισθητική), με έμφαση στο μυστήριο και την αγωνία, έναντι του εντυπωσιασμού με βίαιες σκηνές, στο στυλ των b-movies και φθηνών σειρών τρόμου των περασμένων δεκαετιών - και το αποτέλεσμα τον δικαίωσε. «Το καθαρό, το πραγματικό κακό, υπάρχει εκεί έξω, και όλες οι προσπάθειες ταξινομήσεως ή ορισμού του αποτυγχάνουν», πιστεύει ο δημιουργός, γι' αυτό και αποφεύγει αν δίνει λύσεις στα επεισόδια. Ο τηλεθεατής έχει τη δυνατότητα να πιστέψει ή όχι, να κρίνει αν τα όσα του παρουσιάζονται είναι πιθανά ή απίθανα, αν είναι παραφυσικά ή απλώς ανεξήγητα, αν είναι συνομωσίες ή τυχαίες συμπτώσεις.

Mulder & Scully

Σε αυτό ακριβώς βοηθά και το πασίγνωστο, πλέον, πρωταγωνιστικό ζευγάρι -τόσο ως ρόλοι αλλά και ως ηθοποιοί. Η κατανομή των ρόλων ήταν από την πρώτη στιγμή τέτοια που να προωθεί το μυστήριο: Πίστη από τον παρορμητικό πράκτορα Mulder, αμφισβήτηση από την ψυχρά ορθολογίστρια πράκτορα Scully. Οι ίδιοι οι ηθοποιοί, το απόλυτο όπλο στα χέρια του σκηνοθέτη: Επαρκώς καλοί για να ανταποκρίνονται πειστικά στις απαιτήσεις των ρόλων τους, αλλά και αρκούντως... άγνωστοι, ώστε να ακολουθούν τις οδηγίες του, μακριά από επάρσεις, βεντετισμούς και δυστροπίες. «Ήδη από την αρχή, ήταν καλοί ηθοποιoί», κρίνει ο Carter, και εκτιμά ότι «με το ταλέντο τους, και τη δουλειά τους (13 ώρες ημερησίως, επί 10 μήνες το χρόνο), αυτό που κάνουν πλέον, δεν είναι θέμα τεχνικής, είναι πραγματική τέχνη»!
The cast Σοβαρός παράγων επιτυχίας θα πρέπει να θεωρηθεί και το υπόλοιπο cast της σειράς, με τους προσεκτικά επιλεγμένους για το ρόλο τους ηθοποιούς, αλλά και το υπόλοιπο επιτελείο, πρωτοστατούντων των σεναριογράφων και σκηνοθετών. Οι «τακτικοί» Kim Manners, Rob Bowman, David Nutter και Bob Goodwin, είναι ονόματα-εγγύηση για τους X-philes, και παράγουν (σύμφωνα και με τις εκτιμήσεις του ίδιου του Carter), το καλύτερο αποτέλεσμα, τεχνικώς άρτιο, και θεματικώς πολύ κοντά στο αρχικό σενάριο.
Golden Globe Awards  

Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν στη μνημειώδη επιτυχία τη σειράς, που εκφράζεται όχι μόνο με υψηλότατα ποσοστά τηλεθέασης και εκατομμύρια τηλεθεατές παγκοσμίως, αλλά και με σημαντικά βραβεία. Φέτος μόνο, η σειρά κέρδισε τρεις από τις σημαντικότερες Χρυσές Σφαίρες (Καλύτερης Δραματικής Σειράς, Καλύτερου Άνδρα Ηθοποιού και Καλύτερης Γυναίκας Ηθοποιού). Ο ίδιος ο Carter μόνο ως «παραφυσικό φαινόμενο» μπόρεσε να το εξηγήσει, εμφανώς αστειευόμενος. Στα φετινά EMMY, η σειρά έχει προταθεί για 11 (!) βραβεία, ανάμεσα στα οποία Καλύτερης Δραματικής Σειράς, Α' Ανδρικού Ρόλου, Α' Γυναικείου Ρόλου, Σκηνοθεσίας, Σεναρίου, και Μουσικής Υπόκρουσης.

Και στην Ελλάδα, στο Star Channel, η σειρά γνωρίζει μεγάλη επιτυχία. Μαζί με τις «ομόσταβλές» της σειρές «Baywatch», «Ηρακλής» και «Ζίνα» βρίσκονται σταθερά μέσα στις πρώτες σε τηλεθέαση ξένες σειρές, σύμφωνα με την AGB, και αποτελούν τον κορμό του προγράμματος του σταθμού.


They're not coming. They're here!

Το μέλλον

Παρά το ότι τα X-Files συμπληρώνουν αυτόν το μήνα πέντε χρόνια ζωής, το μέλλον τους προδιαγράφεται λαμπρό, προς μεγάλη ικανοποίηση των θαυμαστών τους.


Στην Ελλάδα, η σειρά άρχισε ήδη να προβάλλεται και πάλι από το Star Channel, μετά από μία μικρή καλοκαιρινή διακοπή. Επίσης, το Γραφείο Τύπου του σταθμού, επιβεβαίωσε ότι το Star έχει ήδη αγοράσει τα δικαιώματα μετάδοσης και του Τέταρτου Κύκλου, η προβολή του οποίου θα ξεκινήσει αμέσως μετά το τέλος του τρίτου, στις αρχές του 1998.


Στις ΗΠΑ, τηλεοπτικώς, τα X-Files μπαίνουν στον πέμπτο τους κύκλο, που δεν έχει λόγο να αποτύχει: Οι θαυμαστές της σειράς (και οι χώρες στις οποίες αυτή προβάλλεται), συνεχίζουν κάθε χρόνο να αυξάνονται. Ο Chris Carter δηλώνει ότι είναι προετοιμασμένος για άλλη μία εξαντλητική σεζόν. Αν και ήδη από τις προηγούμενες χρονιές είχε πολύ μεγάλη συμμετοχή σε όσα σενάρια δεν έγραφε ο ίδιος (ελέγχοντάς τα και ξαναγράφοντας μεγάλο μέρος τους), φέτος ευελπιστεί ότι θα γράψει μόνος του πολύ περισσότερα σενάρια. Από απόψεως προϋπολογισμού, η σειρά είναι ανεβασμένη σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές, γεγονός που ίσως μας προσφέρει πλουσιότερα μονά επεισόδια και -κυρίως- περισσότερα διπλά επεισόδια. Όπως λέει ο Kim Manners, τα διπλά επεισόδια («επικά» τα αποκαλεί) είναι τα αγαπημένα των περισσοτέρων σκηνοθετών της σειράς. Αφενός επιτρέπουν μικρές (αλλά ουσιώδεις) «υπερβάσεις» στο budget, δίνοντας στο δημιουργό την ευκαιρία να κάνει γυρίσματα ή να εφαρμόσει εφέ που δε θα μπορούσε να κάνει σε ένα απλό επεισόδιο. Αφετέρου, συμβάλλουν στη διατήρηση του «μύθου» της σειράς, αφού έχουν κάπως πιο συγκεκριμένη θεματολογία από τα άλλα, και σε αυτά εμφανίζονται κλασικοί χαρακτήρες της σειράς, όπως ο Cigarrette Smoking Man, ο Well-Manicured Man και άλλα μέλη του Συνδικάτου, οι παρανοϊκοί εκδότες του Lone Gunman και συγγενικά πρόσωπα των δύο πρωταγωνιστών. Στη νέα σεζόν, δεν αποκλείεται να δούμε και ένα επεισόδιο γραμμένο από το «μαέστρο» του τρόμου Stephen King, που έχει εκδηλώσει την επιθυμία να γράψει ένα σενάριο για τη σειρά. Κοιτάζοντας ακόμα πιο βαθιά στο μέλλον, ο Carter μόλις πρόσφατα δεσμεύτηκε ότι δε θα σταματήσει τη σειρά μετά το τέλος του πέμπτου κύκλου (όπως είχε παλαιότερα αφήσει να εννοηθεί).


Η μεγάλη έκπληξη, πάντως, έρχεται όχι στη μικρή, αλλά στη μεγάλη οθόνη! Η περιβόητη κινηματογραφική ταινία των X-Files έλαβε την τελική έγκριση, τα όποια προβλήματα και αμφιβολίες ξεπεράστηκαν, και τα γυρίσματα ξεκινούν πολύ σύντομα. «Ρώτησα τον David και την Gillian αν και πότε θέλουν να το κάνουν», λέει ο Carter, «και μου απάντησαν και οι δύο ότι είναι προθυμότατοι και έτοιμοι». Η ταινία θα αποτελεί συνέχεια του τελευταίου επεισοδίου του πέμπτου κύκλου, και συνδετικό κρίκο μεταξύ αυτού, και του πρώτου του έκτου κύκλου, πράγμα που σημαίνει ότι θα προβληθεί σίγουρα το ερχόμενο καλοκαίρι στις ΗΠΑ. Ευτυχώς, υπάρχει πρόβλεψη και για όσους δουν την ταινία χωρίς να έχουν δει το τελευταίο επεισόδιο (σχεδόν βέβαιο ότι θα συμβεί στη χώρα μας, που τηλεοπτικώς βρίσκεται πολύ πίσω στα επεισόδια): «Θα καταλάβουν απολύτως την υπόθεση και χωρίς αυτό», διαβεβαιώνει ο Carter. Το σενάριο γράφεται, φυσικά, από τον ίδιο τον Carter, με τη βοήθεια του Frank Spotnitz, αλλά όσοι ελπίζουν ότι θα μάθουν κάτι σχετικά, ματαιοπονούν. Ο δημιουργός είναι σε αυτό το ζήτημα απόλυτος, και αρνείται να δώσει πληροφορίες ακόμα στο επίσημο περιοδικό της σειράς. Δεν κρύβει, όμως, ότι επιθυμεί να κάνει «όπως και στην τηλεόραση, μία ολόκληρη σειρά ταινιών [X-Files] και στον κινηματογράφο». Φυσικά, το ίδιο ακριβώς επιθυμούν και εκατομμύρια θαυμαστές της σειράς παγκοσμίως. Ας ελπίσουμε ότι η επιθυμία τους θα πραγματοποιηθεί..._


How do you define normal?

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

The X-Files Declassified
Συγγραφέας: Frank Lovence
Εκδόσεις: Hodder & Stoughton
ISBN: 0-340-68232-9

Εξερευνώντας Το Άγνωστο (The X-Files Book Of The Unexplained)
Μετάφραση: Θωμάς Μαστακούρης (Συγγραφέας: Jane Goldman)
Εκδόσεις: Έσοπτρον (HarperCollins Publishers Inc.)
ISBN: 7228-960-23-5

The Lexicon
Συγγραφέας: N. E. Genge
Εκδόσεις: Pan Books
ISBN: 0-330-35019-6

The X- Files Official Magazine
Issue 1 (Premiere issue) - September 1997

Περιοδικό Σινεμά
Αφιέρωμα στα X-Files
Τεύχος 80 - Ιούνιος 1997

Επιλέξτε το επόμενο άρθρο
που θέλετε να διαβάσετε
Κυβερνοτέχνες
(c) Κυβερνογράφοι - All rights reserved